Aflevering nr. 176: De Gooyse Boer

Onlangs kreeg ik een vraag over de gevelsteen boven de ingang van het bekende café Ome Ko aan de Herengracht in Muiden. Of ik daar iets meer over kon vertellen. De vragenstelster wist al dat het iets met een tabakshandelaar te maken had. Ik sloeg er Villa Amuda nr. 32 van de Historische Kring Stad Muiden nog eens op na. In dit blad stond een artikel over de geschiedenis van het pand vanaf 1600 tot heden. Dat was in juni 1995 (jaargang 8 - nr. 4), geschreven door de onvolprezen wijlen Bas van Diest senior.

Joost Middendorp verkocht in 1697 tabak in het pand. Hij verklaarde voor de accijnsregisters minder dan 900 pond tabak of snuiftabak te hebben verkocht. De belastingaanslag was fl 13, 17 stuivers en 4 penningen. Zijn schoonzoon, Gijsbert Buys, zette in 1707 de winkel voort. Ook hij verkocht minder dan 900 pond tabak dat jaar. Zijn opvolgers heten Hark en Visscher. Zij verkochten eveneens tabak.

Het “ toeback suygen” werd omstreeks 1700 populair. Men snoof en pruimde de tabak daarnaast ook. De Spanjaarden, die de tabak uit Zuid-Amerika haalden, maakten de tabak bekend in Europa. Zij namen zaad mee. Op bescheiden wijze begon men in Nederland tabak te telen, zoals bijvoorbeeld rondom Amersfoort.

Op de steen staat dus een boer uit het Gooi. Hij heeft in zijn rechterhand een tabaksblad en zijn andere hand rust op een rol tabak. De steen dateert vermoedelijk uit 1756, toen de toenmalige eigenaar, Bruyn Schuylenburg, het pand liet verbouwen. De steen was bedoeld als herkenningsteken, zodat men kon zien dat hier tabak verkocht werd. Dat was in die tijd heel gebruikelijk. Men toonde het beroep of het ambacht door middel van gevelversieringen zoals uithangborden of gevelstenen. Er was namelijk nog geen huisnummering of kadaster waarmee men het huis kon aanduiden.

De naam “ Gooyse Boer” werd voor het eerst in 1772 vermeld in de gasthuisadministratie. Bruyn Schuylenburg had toen het pand ten noorden van zijn bedrijf gekocht (nu de Kapper). In de omschrijving van de hypotheek voor de periode 1765 tot en met mei 1772 wordt gesproken van “twee percelen staande aan de Vegt, op de hoek van de Naarderstraat, genaamd de Gooyse Boer.”

De naam “ Ome Ko” bestaat pas sinds de jaren zestig. De bekende cafébaas Co van der Weijden stierf op 25 oktober 1969. Nog heel lang stond het café als de Gooyse Boer in het telefoonboek. Op de ramen van het huidige café staat nu: “50 jaar Ome Ko”. Dat zou dus betekenen dat het café in 1958 door Jacobus van der Weijden is overgenomen. Hoe het ook zij; De Gooyse Boer hangt nog altijd aan de gevel en boven de deur en dat moet ook maar zo blijven.