E-mail: guus@ham-muiden.nl

Redactie en uitgave: Historisch Archief Muiden. Burg. de Raadtsingel 32, 1398 BG Muiden.Tel.nr. 029426-4922

Special

HET GRONDGEBIED VAN MUIDEN BETWIST   Onlangs wekte het Weesper gemeentebestuur de woede van de collega’s in Muiden door enkele ondoordachte uitspraken over het grondgebied van Muiden. Wethouder Heybroek van Weesp pleitte voor een grenscorrectie tussen de twee gemeenten als de herindeling en fusie tussen de gemeenten Naarden/Bussum/ Weesp/Muiden (G4) niet door gaat. Heybroek vindt het maar lastig dat het grootste deel van de Bloemendalerpolder in de gemeente Muiden ligt, terwijl de 3000 woningen die Weesp samen met de Provincie Noord-Holland wil laten bouwen, bij Weesp horen. Muiden gaat bovendien niet akkoord met deze plannen en mag sinds vorig jaar niet langer meepraten van de Provincie. Heybroek wil de gemeentegrens van Weesp nu opschuiven tot de A1. De Muider wethouder Winnubst vindt het “tamelijk onzinnig” en volgens de Muider PvdA-fractievoorzitter, Jan Hylkema, is Heybroek helemaal de weg kwijt. Tijd voor een overzicht van ons grondgebied.   De westgrens van Muiden vertoont een aantal opmerkelijke kenmerken. Op de eerste plaats maakt de gemeentegrens een scherpe bocht ter hoogte van de Maxis. Het winkelcentrum ligt nog net binnen Muiden, maar de elektriciteitscentrale daar vlak achter is van Diemen. Er wordt trouwens op dit moment een nieuwe centrale gebouwd, de derde op deze plaats sinds de jaren zestig. De Diemer Vijfhoek was ooit het PEN-eiland, dat grotendeels bij Muiden hoorde, maar na interventie van Amsterdam in de jaren negentig werd ingelijfd bij Diemen, zodat Amsterdam ongehinderd door Muider bezwaren IJburg kon bouwen. Verder valt op dat de verkeersbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal (inclusief de nieuwe fietsbrug) geheel Diemens is, hoewel hij de Muiderbrug genoemd wordt, maar dat de spoorbrug verderop bij Weesp, geh eel op Muidens grondgebied ligt. Bij de aanleg van (toen nog het Merwede-)kanaal eind 19e eeuw is er bovendien een puntje van Muiden afgesneden en aan de Diemer kant van het kanaal terecht gekomen. Dit bosgebiedje heet Betlem, genoemd naar de eigenaar Hermanus Betlem, die de buitenplaats in 1927 kocht. Meer hierover en andere interessante zaken op de volgende pagina’s.

Korte geschiedenis van Betlem’s ontspanning       Ingeklemd tussen de spoorlijn Amsterdam-Weesp, (aangelegd in 1873) het Amsterdam-Rijnkanaal (1892) en de autosnelweg Amsterdam-Amersfoort (aangelegd in 1930) ligt een onopvallend stukje Muiden. In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw was hier een paradijselijk ontspanningsoord, genaamd Betlem. In het geïllustreerde weekblad “Het Leven” werd het in 1928 omschreven als het ‘Venetië van het Noorden’ vanwege de schilderachtige bruggetjes, de kanalen, de bootjes en de mensen die er kwamen ontspannen. Het toen 10 ha grote landgoed met een café-restaurant met terras, zwembad, prachtig bos met wandelpaden, een hertenkamp en twee grote vijvers met zwanen en gondels om te varen of te vissen, ontstond door de aanleg van het toenmalige Merwedekanaal. Men groef twee werkhavens voor de baggerschepen, die vandaar uit het kanaal konden aanleggen. Dit werden de latere vijvers. In 1910 kocht de Amsterdamse koopman Walter Hethey het terrein en deze veranderde het in een parkbos vol exotische bomen en met een chalet, dat diende als zomerverblijf. In 1927 werd het gekocht door Hermanus Betlem, die het terrein al eerder huurde. Deze liet het chalet verbouwen tot herberg en maakte rondom een theetuin. Het bos, de lanen en de vijvers werden opgeknapt en al gauw kwamen er honderden dagjesmensen op de fiets of met de Gooische Stoomtram langs in het nieuwe ontspanningsoord. Toen er een zwembad bijkwam werd het nog drukker. Ieder weekend speelde er een dansorkestje en in 1928 kocht Betlem drie gondels, waarna hij een bord plaatste met “Uitspanning Betlem, het Venetië van het Noorden.” In 1929 werd een nieuw riant paviljoen gebouwd om de vele duizenden bezoekers te kunnen opvangen. De bloei kwam ten einde in 1933, toen er een nieuwe vaste brug over het Merwedekanaal werd gebouwd. De verbinding met het Gooi en de Vechtstreek werd daardoor sterk verbeterd. Er kwam concurrentie van Muiderberg en Oud-Valkeveen, plus een nieuw zwembad in de Diemerplas (1934). In één seizoen was het publiek verdwenen. In 1936 verkocht Betlem zijn bezit aan de Staat der Nederlanden. Deze verkocht het in 1942 door aan de R.K. Theresia Stichting, die er een vakantiehuis liet bouwen. Joop Niemans , een betonwarenfabrikant uit Diemen werd in 1949 de eigenaar voor fl 17.000,-. Hij deed een mislukte poging om de veenvijvers schoon te maken. De grote vijver werd daarna gedempt met bouwafval. Ook werd er jarenlang puin gestort. In 1972 werd Betlem verkocht aan Dr. Wong, een chirurg uit Amsterdam. Deze woonde er tot 1982. Hij fokte paarden  en hield zeldzame zwanen, flamingo’s, ganzen en eenden. Na Wong kwam het landgoed  in handen van Romy van de Putten, een handelaar in onroerend goed uit Amsterdam. Deze heeft het doorverkocht aan Rien Heros in ’t Veld, de schoonvader van de voetballer Richard Witsche. Deze woonde in 1999 in een villa tegenover de oude ingang van Betlem. Elbert Feddeman woonde toen al 40 jaar in een huurhuis op het landgoed en beheerde het bos en dergelijke. Er zijn nu plannen voor een extra brug en verbinding met de A9, dwars door het restant van Betlem.

DE GRENS VAN MUIDEN LANGS DE VECHT   Als Weesp de Bloemendalerpolder werkelijk wil annexeren en daarbij ook nog haar zin krijgt van de Provincie Noord-Holland (wat niet waarschijnlijk is maar ook niet onmogelijk), is er maar één optie. Om Muiden te compenseren moet dan de Weesper Keverdijksepolder, gelegen aan de oostkant van de Vecht, aan Muiden gegeven worden. Het grondgebied van Muiden zou dan in één klap uitgebreid worden tot aan de spoorlijn naar Naarden en Almere. Nu is de grens van Muiden al snel bereikt. Als men langs de Lange Muiderweg naar Weesp gaat is de boerderij van Stef Griffioen, het groene houten huis, het laatste op Muider grondgebied. De woonarken langs de oever liggen officieel in Weesp, zodat graficus Thomas Posthuma, die net over de grens aan de overkant van de Vecht woont in een ark, nog altijd hoopt op de Weesper Cultuurprijs. ( Zie de stippellijn op de kaart hierboven.) In oude tijden, toen de meeste mensen niet verder kwamen dan hun eigen woonplaats,was een reisje naar Weesp al heel wat. Als er een meisje uit Weesp trouwde met een Muider, dan moest ze het vaak ontgelden. Ook andersom was er veel animositeit. Bij het bruggetje halverwege de Bloemendalerpolder, ’t Halfje, werd over en weer gescholden: “Mal Weesp!” “Mal Muie!” Oude tijden herleven wellicht binnenkort.

TOEKOMSTIGE GRENS VAN MUIDEN     De gemeente Naardermeer komt er misschien niet meer, maar de Gemeente Muiden heeft al een deel van het Naardermeer op haar grondgebied liggen. De grens loopt namelijk dwars door het Natuurmonument en maakt dan een scherpe bocht naar het noorden, om af te buigen bij de Naardertrekvaart richting de A6. Daar buigt de grens in een haakse bocht af naar het noorden om langs de IJsselmeerweg en de Hollandse brug over te steken naar de Flevopolder. Dat wil zeggen, halverwege buigt de lijn scherp om naar links, om bovenlangs Pampus af te buigen naar de lijn die vanaf de Maxis naar het noorden gaat. Pampus zorgt met haar afgelegen ligging nog altijd voor een leuk extraatje in het gemeentefonds, dat de uitkering afstemt op de grootte van het grond- en watergebied van een gemeente. Voor hoelang nog is deze kaart van toepassing? De toekomst zal het leren.   Bronnen: Oa Villa Amuda, HKSM, oktober 1999, nr. 48, jrg. 13 nr. 1 – Artikel van wijlen S.C. van Diest.